Rzepak ozimy na wytworzenie tony nasion wraz z odpowiednim plonem ubocznym pobiera wg Grzebisza i in. (2008) 60 kg N, 30 kg P₂O₅, 80 kg K₂O, 50 kg Ca, 8 kg Mg i 15 kg S. W nawożeniu wiosennym rzepaku najważniejsze są trzy makroelementy: azot, siarka i magnez.

Azot

Ze względu na duże potrzeby pokarmowe i wysokie plony w intensywnej technologii produkcji rzepaku stosuje się duże dawki azotu. Do precyzyjnego określa wielkości dawek azotu potrzebna jest znajomość zawartości azotu mineralnego (N_min) wczesną wiosną w glebie w warstwie 0-90 cm. Oznaczenie takie można wykonać w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej. Koszt analizy próbek pobranych z trzech warstw (0-30, 30-60 i 60-90 cm) z tego samego miejsca wynosi 42,48 zł.

W cenie ten jest zawarty 23% podatek VAT, a więc ci rolnicy, którzy są jego płatnikami mogą go odzyskać. Wzór na obliczenie dawki azotu w rzepaku ozimym podany przez Grzebisza i in. (2008) jest następujący:

 

Przykład: oczekiwany plon 4 t/ha, zawartość N_min = 80 kg N/ha.

D_n = (4 x 60) – 80 = 160 kg N/ha

W pierwszej dawce należy zastosować zwykle 60% łącznej dawki, czyli 96 kg N/ha (160 x 0,6).

Współczynnik N_k służy do korekty wyliczonej dawki azotu i wynosi:

• +30 kg N/ha w przypadku małej obsady roślin wiosną;
• +20 kg N/ha, gdy w zmianowaniu występują zboża i rzepak;
• –15 kg N/ha, gdy rzepak uprawiany jest w 3. roku po oborniku lub w zmianowaniu występują rośliny motylkowate (bobowate).      

Łatwo zauważyć, że wielkość pierwszej dawki zależy od stanu plantacji. Intensywniej trzeba nawozić plantacje uszkodzone po zimie, a także wybujałe przed zimą. W tym roku na większości plantacji wysianych w optymalnym terminie rzepak nadmiernie wyrósł przed zimą i wyczerpał glebę za zasobów azotu mineralnego. W takiej sytuacji pierwsza dawka azotu może wynosić nawet 100 kg N/ha.

Rzepak nawozi się wiosną azotem zwykle w dwóch terminach: tuż przed ruszeniem wegetacji wiosennej i na 3 tygodnie przed kwitnienie (w fazie pąkowania). Najczęściej w pierwszym terminie stosuje się 60% łącznej dawki azotu a w drugim – 40%. Proporcje te jednak mogą być inne i wynosić od 50 do 75% (I termin) oraz od 25 do 50% (II termin). Jedynie przy mniej intensywnej uprawie rzepaku, gdy łączna dawka azotu nie przekracza 100 kg N/ha można ją zastosować w jednorazowo przed ruszeniem wegetacji roślin.

Pierwsza dawka azotu jest najważniejsza i nie wolno jej zaniedbywać. Ważne jest, aby nie opóźniać jej stosowania zgodnie z zasadą, że to „azot czeka na ruszenie wegetacji rzepaku a nie rośliny czekają na azot”. Odpowiednie do zastosowania w tym terminie są nawozy zawierające szybko działający azot, takie jak PULAN®, RSM®, Salmag z borem®, Saletrzak 27 Standard lub Saletrzak 27 Standard z borem, Zaksan®. Jednak trzeba uważać, aby dawka azotu w formie saletrzanej nie była zbyt duża, bo zastosowana zbyt wcześnie może spowodować rozhartowanie roślin, a przez to zwiększyć ryzyko uszkodzenia roślin, gdy przyjdzie ochłodzenie. W drugim terminie można zastosować np. PULAN®, PULREA®, RSM®, Salmag z borem®, Saletrzak 27 Standard lub Saletrzak 27 Standard z borem, Saletra Amonowa 21, Zaksan® - Kędzierzyńska Saletra Amonowa.

Siarka

Rzepak ma duże zapotrzebowanie na siarkę, ale nie wolno przesadzać z jej dawkami.  Stosowanie dużych dawek siarki jesienią jest nieuzasadnione, bo składnik ten łatwo ulega wypłukaniu z gleby. Dlatego głównym terminem stosowania tego składnika jest wczesna wiosna. Dawka siarki powinna stanowić 20% łącznej dawki azotu, np. przy dawce 200 kg N/ha trzeba zastosować 40 kg S. Nadmiar siarki (ponad 50 kg S/ha) powoduje wzrost zawartości glukozynolanów (tioglikozydów) w nasionach, a także szkodliwe zakwaszenie gleby. Siarkę można dostarczać wraz z azotem w nawozie Siarczan amonu AS 21 lub PULSAR®. Maksymalna dawka tych nawozów wynosi 200 kg/ha. W takiej dawce wnosi się około 42 kg N oraz 48 kg S. Można także stosować Saletrosan® 26 makro w dawce 300-400 kg/ha (78-104 kg N i 39-52 kg S/ha). Innym nawozem jest Polifoska® 21, której dawka może wynosić 350 kg/ha (73,5 kg N i 49 kg S). Siarkę można także dostarczyć w nawozie Salmag z siarką®, który zawiera 27,5% N oraz 4,5% S. W gospodarstwach, które mają takie możliwości techniczne bardzo dobre efekty daje użycie nawozu RSM® S (26% N i 3% S). Dokarmianie dolistne siarką podczas wegetacji jest mało skuteczne, bo pierwiastek ten wolno przemieszcza się z liści do łuszczyn.  

Magnez

Magnez bierze udział w wielu procesach życiowych przebiegających w roślinie. Dobre zaopatrzenie  w magnez przekłada się na efektywne wykorzystanie azotu przez rośliny. Braki tego makroelementu można uzupełnić stosując dolistnie siedmiowodny siarczan magnezowy (MgSO₄ x 7H₂O). Stężenie tego nawozu jest takie samo jak przez cały okres wegetacji i wynosi 5% (5 kg w 100 l), więc na 1 ha z 250 l wody zużywa się 12,5 kg nawozu, w którym znajduje się 2 kg MgO. Dokarmianie dolistne magnezem jest skuteczne wczesną wiosną, gdy w warunkach niskich temperatur rośliny mają kłopoty z pobieraniem tego składnika z gleby. Siedmiowodny siarczan magnezowy stosuje się razem z wodnym roztworem mocznika (nawóz PULREA®) o stężeniu 12% oraz z nawozami mikroelementowymi, zawierającymi przede wszystkim bor i mangan, jak również ze środkami ochrony roślin, o ile ich producent na to pozwala. Warto pamiętać, że dodatek siedmiowodnego siarczanu magnezowego chroni rzepak przed ewentualnym poparzeniem przez mocznik.

Nawożenie awaryjne fosforem i potasem

W sytuacji, gdy nie zastosowano całej potrzebnej dawki fosforu i potasu przed siewem to można to nadrobić wysiewając bardzo wczesną wiosną nawozy wieloskładnikowe. W tym terminie można zastosować, np. nawóz POLIFOSKA® 12. W ten sposób można dostarczyć roślinom połowę łącznej dawki obu tych pierwiastków. Takie postępowanie jest dopuszczalne jedynie na glebach o co najmniej średniej zawartości przyswajalnego fosforu i potasu. Przypominam, że chodzi o zawartość fosforu przyswajalnego na poziomie przynajmniej 10,1 mg P₂O₅/100 g gleby (niezależnie od kategorii agronomicznej gleby), a potasu przyswajalnego co najmniej 12,6 mg K₂O/100 g na glebie średniej oraz 15,1 mg K₂O/100 g na glebie ciężkiej.