W Polsce zakwaszenie gleb jest podstawową przyczyną ograniczenia produkcji roślinnej. Dominacja gleb bardzo kwaśnych (pH<5,5) i kwaśnych (pH 5,6-5,5) wymusza na rolnikach konieczność wapnowania. Większość roślin uprawnych źle znosi zakwaszenie. Na nic zdadzą się wszystkie dodatkowe działania - nawożenie, produkcja nowych odmian czy gatunków roślin, jeżeli nie doprowadzi się gleby do właściwego odczynu.
W praktyce nie można zaprzestać wapnowania gleb ponieważ zawsze skutkuje to obniżką plonów.
Monitorujmy systematycznie pH gleb z pól. Na podstawie oznaczonego pH i kategorii agronomicznej gleby (w OSCHR) otrzymamy informację o potrzebach wapnowania - konieczne, potrzebne, wskazane, ograniczone czy zbędne oraz zalecana dawkę CaO. Wapnować należy przede wszystkim wszystkie gleby mocno kwaśne i kwaśne, w pierwszej kolejności gleby lekkie. Z zabiegu można zrezygnować na glebach średnich i ciężkich , gdy są one w przedziale „ potrzeby ograniczone”.
| Wrażliwość na zakwaszenie (wg IUNG-PIB) | Optymalne pH | Reakcja na wapnowanie |
|---|
| Bardzo duża:pszenica ozima, bobik, lucerna, pszenica jara, koniczyna, jęczmień, kukurydza, rzepak, soja, gorczyca, buraki cukrowe, buraki pastewne, konopie | 6,0 – 7,5 | Bardzo silna (25% zwyżka plonu): burak cukrowy, lucerna, kukurydza, koniczyna, groch |
| Średnia: żyto, owies, len, ziemniaki, groch słonecznik, fasola | 5,0 – 6,5 | Silna (15% zwyżka plonu): pszenica, rzepak, łubin biały, jęczmień, bobik, łubin wąskolistny |
| Mała: gryka, tytoń, łubin żółty, seradela | < 5,0 | Średnia (7% zwyżka plonu):żyto, ziemniak, łubin żółty, owies, len, seradela |
Podstawowe zalecenia (wg IUNG-PIB):
- Nie należy wysiewać równocześnie wapna z siarczanem amonu, superfosfatem, obornikiem i gnojówką (uwstecznianie fosforu, straty azotu). Oba rodzaje wapna można mieszać w małych ilościach z mocznikiem i solą potasową.
- Lepiej „niedowapnować” glebę niż przewapnować (w warunkach zasadowych jony amonowe przekształcają się w toksyczny dla młodych roślin amoniak).
- Wapnowanie należy stosować pod przedplon roślin najbardziej wrażliwych (lucerna, burak), a nie bezpośrednio pod roślinę.
- Zaleca się jest podzielenie dużych dawek przeznaczonych na gleby silnie zakwaszone i po 2 latach zabieg powtórzyć (jednorazowa aplikacja „na zapas” spowoduje w niekorzystnych warunkach nawet 25% wymycie wapnia już w pierwszym roku po zastosowaniu).
- Na glebach mniej kwaśnych wystarczające jest nawożenie jednorazowe (podstawowe) a następnie w odstępach 4-6 lat (stosowanie wapna często małymi dawkami jest kosztowne a mało efektywne).
- Wapno stosowane w dużych dawkach powinno być równomiernie rozrzucone na polu i dobrze wymieszane z glebą jak najwcześniej przed uprawą roślin (za wyjątkiem granulatów).
- Nawozy najlepiej wysiewać na glebę suchą, nie na glebę bardzo wilgotną ani w deszczową pogodę. Na glebie mokrej wapno należy pozostawić bez przykrycia na dłuższy czas.
- Na gleby cięższe, zwiększające odczyn bardzo wolno, lepiej nadaje się wapno tlenkowe CaO (szybciej uzyskamy pożądane pH. Na gleby lekkie bezpieczniejsze jest naturalne wapno węglanowe CaCO3 działające wolniej (unikniemy ryzyka przenawożenia).
- Najlepszy czas na wapnowanie – od sprzętu roślin do orki zimowej (dobrze rozsiać nawóz na ściernisko w czasie podorywki).
- Tuż po wapnowaniu nie powinno się nic siać!