Czerwiec to miesiąc kiedy należy pomyśleć o zastosowaniu oprysków przeciwko chorobom grzybowym atakującym kłosy zbóż. Ochronę przed chorobami grzybowymi powinniśmy zakończyć do początku rozwoju ziarniaków (BBCH 71).
Należy pamiętać, że bardzo istotnym czynnikiem, który wpływa na stopień porażenia kłosów przez patogeny grzybowe są warunki pogodowe, a zwłaszcza temperatura i wilgotność powietrza jak również optymalna wilgotność gleby. Zboża wchodzące w fazy kłoszenia, kwitnienia i zawiązywania ziarna potrzebują temperatury od 15 do 25°C oraz optymalnej wilgotności gleby. Wszystkie wymienione fazy wegetacji należą do okresu krytycznego w rozwoju zbóż, w którym rośliny mają największe zapotrzebowanie na wodę i składniki pokarmowe. Każde anomalie pogodowe, na przykład niska temperatura powietrza i ilość opadów, mogą doprowadzić do wystąpienia stresu, który objawia się pogorszeniem warunków wzrostu i rozwoju zbóż i w konsekwencji zwiększeniem podatności na infekcję patogenem chorobotwórczym.
Najpopularniejsze choroby kłosów
Jedną z najczęściej występujących chorób grzybowych zbóż pojawiającą się na ich kłosach jest fuzarioza kłosów. Porażone kłosy częściowo lub całkowicie zamierają. Zarodniki grzyba przenoszą się wraz z prądami powietrza. Słoneczna i wietrzna pogoda sprzyja ich rozprzestrzenianiu się. Jeśli po takiej pogodzie w okresie kwitnienia, np. pszenicy wystąpią opady deszczu i wysoka wilgotność powietrza to oznacza, że grzyby znalazły dobre warunki do zainfekowania kłosów i rozwoju. Żółte, częściowe lub całkowite przebarwienie kłosów wskazuje na porażenie przez sprawcę choroby. Przy wysokiej wilgotności, porażone kłosy pokrywają się białym lub różowym nalotem. Opanowane przez grzyb kłosy przestają asymilować. Choroba ta wywołuje rozdrobnienie ziarna, które przy silnym porażeniu może być pośladem. Szczególnie niebezpieczna jest infekcja wewnętrzna ziarniaka, która bardzo osłabia ich wartość użytkową. Przy wystąpieniu fuzariozy kłosów istnieje niebezpieczeństwo skażenia ziarna mykotoksynami, które zawierają silne trujące toksyny dla ludzi i zwierząt. Bardzo trudne jest określenie optymalnego czasu zwalczania fuzariozy kłosa, gdyż należy się przy tym kierować okresem kwitnienia pszenicy i zarodnikowaniem grzyba. Najczęściej na zabiegi o wysokiej skuteczności działania do dyspozycji mamy tylko kilka dni (3–6). Nie jest to patogen, którego można łatwo pozbyć się z plantacji. Należy obserwować plantację i śledzić warunki meteorologiczne w celu podjęcia decyzji o wykonaniu zabiegu ochronnego. Fuzarioza kłosów może spowodować straty plonu od 5 do 60%.
Chorobą atakującą kłosy żyta, pszenżyta, rzadziej jęczmienia i pszenicy jest sporysz. W okresie dojrzewania zbóż w niektórych kłoskach zamiast ziarniaków występują czarnofioletowe, rogalikowate utwory, które są przetrwalnikami grzyba. W ochronie zbóż przed sporyszem zaleca się czysty materiał siewny oraz niszczenie resztek pożniwnych, które są miejscem bytowania sklerocjów grzyba, a więc źródła choroby.
Czerń zbóż występuje we wszystkich rejonach uprawy zbóż.
Na kłosach i liściach pojawiają się ciemnooliwkowe lub czarne naloty zarodników grzyba. Choroba ta jest efektem najczęściej osłabienia roślin w wyniku wcześniejszego ich porażenia, np. przez łamliwość źdźbeł lub zgorzel podstawy źdźbła, a także inne grzyby, np. z rodzaju Epicoccum. Najczęściej, w celu ochrony liścia flagowego i kłosa stosuje się opryski fungicydami. Osobnych zabiegów przeciwko czernieniu nie stosuje się, bo są nieopłacalne.
Źródło:
Fiedorow Z., Gołębniak B., Weber Z., Choroby roślin rolniczych. Wydawnictwo AR Poznań, 2004 rok.
