Pszenica ozima wysiana na bardzo dobrym stanowisku po soi.

Pszenica ma duże wymagania przedplonowe

Gatunek ten powinno się uprawiać po najlepszych przedplonach, np. okopowe, bobowate, oleiste. Wadliwy dobór stanowiska wpływa na spadek plonowania roślin o 10-25%, zmniejsza się liczba kłosów na m2 oraz MTZ. W płodozmianie o zwiększonym udziale zbóż zwiększa się również ryzyko wystąpienia chorób podstawy źdźbła i systemu korzeniowego tzw. chorób podsuszkowych. Zalicza się do nich: zgorzel podstawy źdźbła, fuzaryjną zgorzel podstawy źdźbła i korzeni, łamliwość źdźbła zbóż i traw i ostrą plamistość oczkową.

Występowanie i nasilenie tych chorób jest ściśle związane z dużym udziałem zbóż w strukturze zasiewów. Przedplonem, który negatywnie wpływa na zdrowotność łanu i przyszły plon, są: pszenica, jęczmień i żyto. Niestety w praktyce rolniczej często zboża uprawiane są po sobie. Jeśli zakładamy uprawę dwóch roślin zbożowych po sobie to pszenicę powinniśmy uprawiać w pierwszym roku. Wykazano, że pszenica ozima uprawiana co 4 lata na tym samym polu była porażana przez choroby podsuszkowe w 5%, co 3 lata w 10%, co 2 lata w 35%, a co roku aż w ok. 70%.

Odpowiednie napowietrzenie gleby i zadbanie o strukturę gruzełkowatą gleby to podstawa

Dobre warunki do początkowego, a także późniejszego wzrostu i rozwoju roślin umożliwia odpowiednio przygotowana gleba. Należy zadbać o napowietrzenie wierzchniej warstwy gleby, przy równoczesnym wgłębnym jej zagęszczeniu. Odpowiednie rozluźnienie wierzchniej warstwy pozwala na swobodne kiełkowanie i rozwój młodych siewek, natomiast zagęszczenie głębszych warstw, umożliwia podsiąkanie wody.

Nie za gęsto…

Obsada to podstawowy parametr, który wpływa na pokrój roślin, występowanie chorób, wyleganie plantacji… Ilość wysiewu ziarna uzależniona jest w dużej mierze od odmiany, warunków siedliskowych oraz terminu siewu. Generalnie dla większości odmian wysiewanych w optymalnym terminie wystarczy wysiać od 240 do 380 szt./m². Siejąc pszenicę w opóźnionym terminie, normę wysiewu należy zwiększyć. Nie należy jednak przesadzać… Zalecana ilość wysiewu w skrajnie opóźnionym terminie to 450 ziaren/m². Należy pamiętać, że pszenicę zasianą w terminie opóźnionym, należy wiosną jak najszybciej zasilić azotem i wykonać zabieg herbicydowy. Nie ma potrzeby nadmiernego zwiększania ilości wysiewu. Zbyt duża ilość wysiewu, 500 - 600 ziaren/m² wpływa negatywnie na plon i jego jakość. Z tego względu pszenicę należy wysiewać niezbyt gęsto. Takie działanie pozwala na samoregulację łanu i umożliwia dostosowanie się roślin do warunków siedliska. Aby uzyskać odpowiednie zagęszczenie roślin na polu, należy wyliczyć ilość ziarna potrzebnego do siewu wg wzoru.

Ilość wysiewu ziarna:

                                         obsada ziaren/m2 x MTZ
Ilość wysiewu kg/ha =    ---------------------------------
                                          zdolność kiełkowania

Dobrać termin siewu

Termin siewu decyduje o długości rozwoju roślin jesienią i wiosną i ma duży wpływ na plon. Rośliny wysiane w optymalnym terminie mają więcej czasu na wytworzenie rozkrzewień z których potem powstają pędy kłosonośne. Optymalnie jest, gdy pszenica w okres zimowania wchodzi w fazie 4-5 liści (w fazie 3 liścia rośliny zaczynają się samodzielnie odżywiać, zaczynają się również krzewić). Taki jesienny rozwój roślin pozwala na dobre przygotowanie roślin do zimy, tj. zgromadzenie w swoich tkankach odpowiedniej ilości glukozy i innych substancji, które warunkują dobre zimowanie roślin.

Każde opóźnienia terminu siewu w stosunku do terminu optymalnego powoduje słabszy rozwój systemu korzeniowego i zmniejsza intensywność krzewienia (pszenica krzewi się wówczas wiosną) Poza tym posiana późno, w warunkach coraz krótszego dnia, zawiązuje mniejszą ilość kłosków w kłosie i ziaren w kłoskach. Nie należy również wysiewać zbóż zbyt wcześnie. W takich warunkach młode rośliny często już jesienią są atakowane przez mączniaka prawdziwego, septoriozę liści, rdze, a także silniej porażane są przez choroby podsuszkowe, co osłabia ich mrozoodporność.

Pszenica ozima wymaga:

• gleb o uregulowanym odczynie (pH 6,0-6,5),
• poziom dostępności fosforu, potasu i magnezu w glebie powinien być minimum średni.

W jesiennym nawożeniu należy przede wszystkim uwzględnić fosfor i potas, a także magnez i siarkę

Pszenica ozima potrzebuje (wg różnych autorów) około 90 kg P₂O₅/ha, 170 kg K₂O/ha, 35 kg MgO na wytworzenie plonu 9 t/ha ziarna. Pierwiastki te powinny być dostarczone roślinie w nawożeniu przedsiewnym.

Fosfor, stymuluje rozwój systemu korzeniowego. Równomierne wysianie nawozu na powierzchni pola i wymieszanie go z glebą na głębokość 10-20 cm, na ok. 2 tygodnie przed siewem pszenicy, wpływa korzystnie na rozwój roślin. Startowe odżywienie roślin fosforem wymaga zastosowania minimum 20 kg P₂0₅, nawet w przypadku gdy zawartość fosforu w glebie jest wysoka.

Potas reguluje gospodarkę wodną, powinien być on dostępny w glebie nie tylko w początkowych fazach rozwoju roślin, ale również w okresie późniejszym. Z tego względu nawożenie tym składnikiem wymaga uwzględnienia warunków glebowych. Na glebach zwięzłych i średnich należy stosować go przedsiewnie, na glebach lżejszych, gdzie pierwiastek ten jest łatwiej wymywany, korzystniej jest wysiewać go w dwóch dawkach: pierwszą przed siewem ziarna, drugą na przedwiośniu (1/3 całkowitej dawki nawozowej).

Do nawożenia przedsiewnego warto wykorzystać np. Super FOS DAR 40® - SUPERFOSFAT WZBOGACONY, zawierający w swoim składzie łatwo przyswajalny dla roślin fosfor, a także wapń. Fosfor i potas można wprowadzać także w postaci Holist® agro PK 15-30 lub nawozów kompleksowych, jak POLIFOSKA® 4, POLIFOSKA® 5, POLIFOSKA® PLUS, POLIFOSKA® KRZEM (zawiera niezbędny dla roślin przyswajalny krzem 0,5%), POLIFOSKA® TYTAN (zawiera mikroskładniki pokarmowe, 0,5% żelaza (Fe) i 0,05% cynku (Zn) oraz aktywizujący wiele procesów życiowych tytan (Ti) w formach łatwo przyswajalnych) oraz Amofoska® 4-16-18, Amofoska® 4-10-28, Amofoska® 4-12-20, Amofoska® 4-12-12. Większość z nich obok magnezu zawiera również łatwo dostępną dla roślin siarkę, która poprawia mrozotrwałość roślin. Niewielka dawka azotu amonowego zawarta w nawozach kompleksowych wpływa korzystnie na ukorzenianie się roślin, a także sprzyja pobieraniu fosforu przez rośliny.

Ustalając dawki nawozów fosforowych i potasowych należy:

• na glebach o niskiej zasobności w te składniki – zastosować dawki o 25% i więcej wyższe niż ilość składników, które przewidywalnie będą wywiezione z pola,
• na glebach o średniej zasobności – składniki powinny się równoważyć.

Fosfor w 70–80% wywozimy z pola w ziarnie, pozostała ilość pozostaje w resztkach pożniwnych i słomie. Natomiast potas w znacznej ilości pozostaje w słomie i resztkach roślin, a z ziarnem wynosimy z pola tylko 50–60 kg/ha tego składnika (pod warunkiem, ze cała słoma jest przyorywana).

Skutki produkcyjne powodowane niedoborem składników pokarmowych to głównie:

• redukcja systemu korzeniowego (powierzchniowe ukorzenianie się roślin, co w warunkach suszy powoduje spadek plonu),
• słabe krzewienie,
• mniejsza masa tysiąca ziaren, a także gorszej jakości ziarna,
• zmniejszona odporność roślin na działanie niskich temperatur,
• większa podatności roślin na choroby grzybowe.

Źródło:

1. Kościelniak W., Dreczka M. 2009. Nowoczesna uprawa zbóż. Apra Poznań, ss. 233
2. Praca zbiorowa pod red. Horoszkiewicz-Janka J, Korbas M, Mrówczyński M. 2013. Metodyka Integrowanej ochrony pszenicy ozimej i jarej dla producentów. Poznań, ss. 68.
3. Praca zbiorowa pod red. Czubiński T. 2017 Leksykon nawożenia. PWR Poznań, 115-117