W Sejmie rozpoczęto prace nad poselskim projektem nowelizacji Prawa wodnego autorstwa Koalicji Obywatelskiej, który ma umożliwić legalizację niezgłoszonych studni wodnych działających często od wielu lat poza oficjalnym systemem nadzoru. Podczas posiedzenia sejmowej Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, 3 grudnia, odbyło się pierwsze czytanie projektu, otwierające drogę do abolicji dla tysięcy właścicieli ujęć wody, w tym rolników.

Wiceminister rolnictwa Małgorzata Gromadzka podkreśliła, że wielu gospodarzy nie ma świadomości, iż posiadane przez nich studnie wymagają zgłoszenia lub pozwolenia wodnoprawnego. Powodem są często wieloletnie, tradycyjne praktyki w gospodarstwach, które w przeszłości nie podlegały tak restrykcyjnym regulacjom. Zdarzają się jednak sytuacje, w których brak formalności skutkuje dotkliwymi karami - jedna z nich wyniosła aż 60 tys. zł za korzystanie ze studni bez pozwolenia. 

Abolicja do 30 września 2027 r.

Projekt przewiduje, że właściciele studni, którzy do 30 września 2027 r. zgłoszą nielegalnie użytkowane urządzenia wodne, zostaną zwolnieni z części kar i opłat administracyjnych. Warunkiem będzie złożenie wniosku oraz pozytywna ocena parametrów studni przez okręgowe przedstawicielstwa Wód Polskich, które sprawdzą m.in.: 

• lokalizację ujęcia, 
• warunki gruntowe, 
• wpływ studni na środowisko i lokalne zasoby wodne. 

Celem nowelizacji jest nie tylko danie właścicielom możliwości uregulowania stanu prawnego, ale również uzupełnienie wiedzy o faktycznej liczbie ujęć wodnych w kraju, co pozwoli lepiej planować gospodarowanie zasobami wodnymi, zwłaszcza na terenach zagrożonych suszą. 

Czy projekt obejmuje wszystkie studnie?

Przedstawiony opis projektu nie zawiera informacji, że część studni miałaby zostać wyłączona z abolicji. Z treści dostępnej na posiedzeniu komisji wynika jedynie, że celem nowelizacji jest legalizacja urządzeń wodnych, które dotychczas działały bez „zgody wodnoprawnej, pozwolenia wodnoprawnego, zgłoszenia wodnoprawnego lub oceny wodnoprawnej”.

Dopiero publikacja pełnego, oficjalnego brzmienia projektu ustawy - wraz z numeracją artykułów - pozwoli jednoznacznie wskazać czy przewidziano wyłączenia dla określonych typów studni. Na tym etapie prac legislacyjnych nie ma podstaw, aby zakładać istnienie wyłączeń, jeśli nie zostały one przedstawione w dokumentach towarzyszących posiedzeniu komisji. 

Jak właściciel udowodni, że jego studnia może zostać zalegalizowana?

Zgodnie z zapowiedziami projektodawców, o możliwości skorzystania z abolicji decydować będzie ocena Wód Polskich oparta na danych przedstawionych przez właściciela. Najczęściej konieczne będzie: 

• wskazanie lokalizacji studni,
• opis jej parametrów technicznych (głębokość, średnica), 
• informacja o przeznaczeniu ujęcia, 
• potwierdzenie, że studnia była użytkowana przed zgłoszeniem.

To właśnie na podstawie tych danych urzędnicy ocenią, czy studnia może zostać objęta procedurą legalizacyjną przewidzianą w projekcie. W praktyce oznacza to, że to parametry techniczne i warunki lokalne, a nie sam rodzaj studni, będą decydować o tym, czy ujęcie zostanie uwzględnione w abolicji. 

Co dalej z projektem?

Podczas posiedzenia komisji wiceminister infrastruktury Przemysław Koperski wskazał, że projekt wymaga doprecyzowania, m.in. w zakresie daty rozpoczęcia abolicji oraz długości obowiązywania przepisów przejściowych. Komisja wstrzymała szczegółowe prace, oczekując na stanowisko rządu i ewentualne korekty ze strony projektodawców. 

Znaczenie dla rolnictwa

W dobie rosnącej presji na zasoby wodne i częstych okresów suszy uporządkowanie statusu studni w gospodarstwach może mieć duże znaczenie praktyczne. Legalne ujęcie wody: 

• ułatwia planowanie nawadniania, 
• pozwala korzystać z programów modernizacyjnych, 
• zwiększa bezpieczeństwo prowadzenia działalności rolniczej, 
• chroni przed ryzykiem dotkliwych kar.