Zaledwie 1/3 gruntów jest w Polsce badana pod względem odczynu i zasobności w podstawowe makroelementy. Tymczasem bez znajomości tych danych trudno jest prowadzić prawidłowe nawożenie.

Wykonanie oznaczenia pH gleby i jej zasobności w przyswajalny fosfor, potas i magnez nie jest drogie, bo wynosi 9,40 zł za próbkę (tabela). Niestety, od czerwca zeszłego roku trzeba do tego doliczyć jeszcze 23% podatku VAT, co oznacza, że koszt ten wzrasta do 11,56 zł (fakt ten jest oczywiście nieistotny dla rolników, którzy mogą odliczać podatek VAT). Zakładając nawet, że rolnik płaci 11,56 zł za próbkę i jest ona reprezentatywna dla 1 ha (maksymalnie może reprezentować 4 ha), to oznacza, że koszt ten wynosi zaledwie 2,89 zł/ha, bo rozkłada się na 4 lata. Właśnie co 4 lata wystarczy wykonać takie badanie. Trudno jest uznać, że taki koszt jest nie do poniesienia przez każdego rolnika. Problemem jest raczej brak przekonania, że analiza gleby może wymiernie pomóc we właściwym ustalaniu wysokości dawek nawozów na poszczególnych polach.

Dla bardziej zaawansowanych rolników wskazane jest także określenie zasobności w przyswajalne mikroelementy, w tym bor. Analiza zasobności w przyswajalny bor jest wskazana przede wszystkim w gospodarstwie uprawiającym rośliny wrażliwe na niedobór tego mikroskładnika, czyli rzepak i buraki cukrowe. Niestety, badanie takie kosztuje 37,60 zł za próbkę + 23% podatku VAT.     

Aby analiza pH gleby i jej zasobności w składniki pokarmowe wymiernie pomogła w planowaniu nawożenia musi dostarczać wiarygodnych informacji o sytuacji na polu. To zaś zależy od prawidłowego pobrania prób. Najlepiej do tego celu wykorzystać okres pożniwny. Można je także pobrać jeszcze przed zbiorem zbóż, o ile można wejść na pole. Wcześniejsze pobranie pozwoli na szybsze uzyskanie wyników, co można wykorzystać jeszcze do planowania nawożenia pod rzepak ozimy. Przed przystąpieniem do pobierania próbek należy sporządzić szkic pól gospodarstwa przeznaczonych do badań. Na polach tych należy określić zasięg powierzchni uprawianych roślin, np. okopowe, zboża, rzepak, itp. Próbka ogólna powinna reprezentować obszar pola o zbliżonych warunkach przyrodniczych (typ, rodzaj i gatunek gleby, ukształtowanie terenu) i agrotechnicznych (przedplon, uprawa, nawożenie). Próbkę ogólną należy przygotować oddzielnie dla każdej uprawy. Próbki te powinny być zaznaczone na dokładnie wykonanym szkicu, opatrzone kolejnymi numerami wraz z określeniem powierzchni pola, którą reprezentują. Aby sporządzić próbkę ogólną należy pobrać do 20 próbek pierwotnych poruszając się po polu zygzakiem lub po jego przekątnej. Zaleca się prostopadły kierunek pobierania do kierunku przeprowadzanych zabiegów agrotechnicznych. Próbka ogólna powinna ważyć około 0,5 kg. Próbki pierwotne pobiera się laską glebową z wierzchniej warstwy gleby 0–20 cm, kolejno wykonując czynności:

• w miejscu pobierania próbki pierwotnej (pojedynczej), rolę świeżo zaoraną przydeptać;
• pionowo ustawić laskę do powierzchni gleby;
• wcisnąć laskę do oporu (na wysokość poprzeczki ograniczającej);
• wykonać pełny obrót i wyjąć laskę;
• zawartość wgłębienia (zasobnika) przenieść do pojemnika skrobaczki;
• po pobraniu próbek pojedynczych, całość wymieszać i napełnić kartonik lub woreczek.

Próbek nie należy pobierać: na obrzeżach pola do 5 m, w miejscach po stogach i kopcach, w rowach, bruzdach, kretowiskach i żwirowiskach oraz w zagłębieniach i ostrych wzniesieniach terenu (w razie potrzeby z tych miejsc pobrać dodatkowe próbki). Należy unikać pobierania próbek bezpośrednio po zastosowaniu nawozów mineralnych, po nawożeniu organicznym oraz w okresie nadmiernej suszy lub wilgotnej gleby. Trzeba zwracać szczególną uwagę na zgodność oznaczeń zawartych na opakowaniu próbki z jej odpowiednikiem na szkicu pola. Tak opisane próbki wraz ze szkicem gospodarstwa, należy dokładnie zapakować i dostarczyć do stacji chemiczno-rolniczej albo przekazać jej pracownikowi terenowemu. Dopuszcza się również pobieranie za pomocą innych przyrządów, gwarantujących pobranie odpowiednio reprezentatywnej masy gleby.

Tabela. Stawki opłat w stacjach chemiczno-rolniczych*

*do podanych stawek należy dodać 23% podatku VAT

Wg Rozp. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 stycznia 2008 r. (DzU nr 29, poz. 174)

dr inż. Arkadiusz Artyszak