Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Warszawie dysponuje nowoczesnym, dobrze wyposażonym laboratorium, które oferuje badanie gleb, ziemi, podłoży ogrodniczych, pożywek i wód do podlewania, metodami akredytowanymi przez Polskie Centrum Akredytacji. – Od 2–3 lat widzimy większe zainteresowanie analizą chemiczną gleby – mówi Izabela Kowalska, specjalista ds. nawożenia. – Przodują sadownicy, właściciele obiektów szklarniowych, następnie warzywnicy. 

Więcej zgłasza się też producentów porów, selera korzeniowego, rabarbaru i chrzanu, a z owoców jagodowych – borówki wysokiej czy jagody kamczackiej. W 2015 r. przebadano w stacji 7956 próbek sadowniczych i 2207 ogrodniczych. Do końca października br. przeanalizowano odpowiednio 7795 i 2375 próbek.

Próbka do badania

– Właściwe opracowanie zaleceń nawozowych na podstawie wyników badań jest możliwe tylko wtedy, kiedy próbki analizowanych materiałów zostały dobrze pobrane i są reprezentatywne dla całego podłoża – mówi Beata Jaworska, specjalista ds. ogrodnictwa. – Pobiera się je z wierzchniej warstwy gleby 0–20 cm laską glebową z 20 miejsc (wg instrukcji dostępnej np. na www.oschr-warszawa.pl). Producenci często tego nie przestrzegają, a nieprawidłowe pobranie rzutuje na wynik zaleceń. Uśredniona próbka powinna wynosić 0,5–1,0 l (tyle, ile litrowy słoik). Próbka gleby przeznaczona do analizy chemicznej dla warzyw w uprawie polowej powinna być dostarczona jesienią. 

– To najlepszy czas na wykonanie wapnowania – wyjaśnia pani Beata. – Zazwyczaj producenci zgłaszają się wiosną, np. na 3 tygodnie przed planowanym rozpoczęciem uprawy. Jest to zdecydowanie za późno. – Od wartości pH gleby zależy przyswajanie pozostałych składników. Producenci, którzy sami produkują rozsadę, powinni badać też podłoże torfowe.

Kiedy badać?

W przypadku uprawy warzyw zakładanej wiosną, próbka gleby do analizy powinna być dostarczona jesienią poprzedniego roku. To najlepszy czas na wykonanie wapnowania i ustabilizowania odczynu gleby. Zazwyczaj producenci zgłaszają się wiosną, np. na 3 tygodnie przed planowanym siewem. Jest to zdecydowanie za późno. Od wartości pH gleby zależy przyswajanie pozostałych składników.

Ważne! Tylko staranne przygotowanie podłoża przed siewem/sadzeniem roślin, pozwala na uzupełnienie składników pokarmowowych do optymalnego poziomu.

Dopasowanie nawozu

Rodzaj użytego nawozu zależy od wyników analizy. Do opracowywania zaleceń laboranci najczęściej wykorzystują nawozy mineralne pojedyncze. Jest to bezpieczny sposób, dzięki któremu wprowadza się tylko brakujący składnik. W zaleceniach oprócz podawania składników w formie tlenkowej są one przeliczane na nawóz (dostosowany do uprawianego gatunku).


Do wapnowania najczęściej zalecane jest wapno węglanowe – kreda. Charakteryzuje się wolniejszym, ale bardziej skutecznym działaniem niż wapno tlenkowe. Nadaje się do stosowania na mineralnych glebach lekkich i średnich oraz glebach organicznych i organiczno-mineralnych.

Przykładowe zalecenia dla plantatora cebuli

Próbka dostarczona 23 marca. Planowany siew nasion cebuli – połowa kwietnia.
Analiza: pH,zasolenie i zasobność w makroelementy (P,K,Ca,Mg,N-NH₃,N-NH₄,Cl).

Tab.1. Wyniki badań.

Ocena zasobności:

• Odczyn pH: lekko kwaśny – za niski;
• Azot azotanowy (N-NO₃), P, K, Ca – niedobór;
• Azot amonowy (N-NH₄) – niski;
• Mg – nadmiar;
• Chlorki – niskie;
• Zasolenie – niskie.

Zalecenia nawozowe:

Do opracowywania zaleceń nawozowych w OSChR w Warszawie wykorzystuje się liczby graniczne opisane m.in. w „Nawożeniu warzyw polowych” Włodzimierza Sady. Cebula ma małą zdolność pobierania składników mineralnych z gleby. Ich zawartość w mg/dm³ w podłożu powinna wynosić: 120–160 N (NO₃+NH₄), 60–80 P, 175–250 K, 55–75 Mg.

Pod uprawę cebuli nadają się gleby o pH 6,5–7,8. Nie należy regulować odczynu bezpośrednio przed rozpoczęciem uprawy. Wapnowanie powinno być zastosowane w roku poprzedzającym uprawę, pod orkę. W tej sytuacji zalecane jest wapnowanie dopiero po zbiorach cebuli, pod następną uprawę – 1,5–2 t kredy.

• Nawożenie potasowe i fosforowe – zastosować na 2–3 tygodnie przed uprawą w dawce 70–90 kg/ha P₂O₅, oraz 250 kg/ha K₂O.
• Nawożenie azotowe – w przypadku uprawy w 1. roku po oborniku dawka nawozu mineralnego wynosi 80–120 kg N/ha.

Nie nawozić pogłównie. W przypadku uprawy bez obornika zastosować 350 kg/ha saletrzaku, 250 kg saletry amonowej i pogłównie 200 kg saletry amonowej, ale 3 tygodnie po wschodach roślin (nie później niż w 2. dekadzie czerwca).

Koszt badań dla 1 próbki:

• analiza rolnicza – 13,12 zł,
• analiza ogrodnicza – 52,48 zł,
• zawartość mikroelementów – 34,99 zł,
• zalecenia nawozowe – 18,75 zł.

Dla plantatora marchwi

Próbka gleby ogrodniczej dostarczona 22 kwietnia. Planowany siew nasion – maj.
Analiza: pH, zasolenie i zasobność w makro - (P, K, Ca, Mg, N-NH₃, N-NH₄, Cl) i mikroelementy (Cu, Fe, Mn, Zn, B).

Tab.2. Wyniki badań.

Ocena zasobności:

• Odczyn pH: zasadowy – odpowiedni;
• Azot azotanowy, K, Cu, Mn, B – niedobór;
• P, Ca, Cl, Fe, Zn – w normie;
• Mg – nadmiar;
• Azot amonowy, zasolenie – niskie.

Zalecenia nawozowe:

Gleba pod uprawę marchwi powinna mieć odczyn od lekko kwaśnego do lekko zasadowego – pH 6,5–7,5.

• W tym przypadku wapnowanie, nawożenie fosforowe, magnezowe, żelazem, cynkiem jest zbędne.
• Nawożenie potasowe – przy nawożeniu marchwi należy zachować odpowiednią proporcję składników P:K – 1:1,5.
  Ze względu na niedobór potasu oraz wysoką zawartość magnezu (antagonista potasu) zastosować dawkę 175–200 kg/ha K₂O, na 2 tygodnie przed siewem.
• Nawożenie azotowe – w uprawie na zbiór wczesny i na przetwory dla dzieci stosować 60–80 kg N/ha, jednorazowo przed siewem; dla przetwórstwa – 80–120 kg N/ha. W trakcie wegetacji zwiększenie dawkowania do 160 kg/ha (głównie na plantacji nawadnianej), w 2–3 dawkach, połowę stosując przed siewem, resztę pogłównie. Pierwsze pogłówne nawożenie – 5–6 tyg. po wschodach roślin.
• Nawożenie miedzią i manganem – najlepiej zastosować chelaty Cu i Mn.
• Nawożenie borem – jednorazowo 20 kg/ha, np. boraksu (11%).

Nawozy przed uprawą wymieszać z 15–20 cm wartwą uprawną.

Dla plantatora kapusty białej

Próbka gleby ogrodniczej dostarczona 29 października. Planowane sadzenie rozsady – początek marca. Analiza: pH, zasolenie i zasobność w makroskładniki (P, K, Ca, Mg, N-NH₃, N-NH₄, Cl).

Tab.3. Wyniki badań. 

Ocena zasobności:

• Odczyn pH: lekko kwaśny – za niski, odpowiedni.
• Azot azotanowy, K – niedobór;
• Azot amonowy, chlorki – niski;
• P, Ca, zasolenie – w normie;
• Mg – nadmiar.

Zalecenia nowozowe:

Pod uprawę kapusty nadają się gleby o pH 6,2–7,8. Przy niższym źle plonuje i jest porażana przez grzyby wywołujące kiłę kapusty. Wapnowanie – zastosować jednorazowo jesienią (obecnie) 1 tonę/ha wapna węglanowego zwykłego.

❚ Nawożenie fosforowe i magnezowe – zbędne.
❚ Nawożenie potasowe – zastosować 275–300 kg/ha K₂O. Nawóz wymieszać z około 15–20 cm warstwą uprawną.
❚ Nawożenie azotowe – pod odmiany wczesne zastosować dawkę 100 kg/ha czystego azotu; dla odmian średnio wczesnych i późnych – 180 kg/ha czystego azotu. Zalecone dawki należy podzielić na części i wysiewać: I część (połowa zaleconej dawki) – przed wysadzeniem rozsady pod bronę, resztę pogłównie; II część (1/4 zaleconej dawki) 2–3 tyg. po przyjęciu się rozsady; III część (pozostała ilość), gdy rośliny zaczynają stykać się liśćmi.