Nawożenie azotem – jak zrobić to dobrze?
Wysoki plon cukru z hektara to nie tylko kwestia ilości korzeni, ale przede wszystkim efektywnego wykorzystania czasu. Buraki cukrowe powinny pozostawać w polu przez 180–200 dni, aby w pełni wykorzystać potencjał plonotwórczy. Każdy dzień wegetacji ma znaczenie – im szybciej rośliny zakryją międzyrzędzia, tym lepiej wykorzystają światło i wodę, ograniczając zachwaszczenie. Choć nie mamy wpływu na temperaturę, rozkład opadów czy termin odbioru przez cukrownię, to już wybór stanowiska, termin siewu i nawożenie leżą całkowicie w gestii rolnika.
Celem uprawy buraka jest maksymalna produkcja cukru w korzeniu – nie nadmierny rozwój liści. Kluczem do sukcesu jest więc takie gospodarowanie azotem, by wspierał on rozwój systemu korzeniowego, a nie stymulował nadmiernego wzrostu części nadziemnej.
Cukier z inwestycji w korzenie
Głównym celem w uprawie buraka cukrowego jest uzyskanie jak najwyższej masy cukru, a nie nadmiaru zielonej biomasy. Nadmiar azotu – zwłaszcza zastosowanego zbyt późno – prowadzi do bujniejszego wzrostu liści kosztem jakości korzeni. Może to skutkować obniżeniem zawartości cukru, wzrostem melasotworów i trudnościami w przechowywaniu buraków.
Azot z umiarem – precyzyjnie, a nie „na oko”
Zapotrzebowanie na azot w dużym stopniu zależy od potencjału stanowiska. W warunkach gleb zasobnych lub po zastosowaniu obornika (np. 25 t/ha), optymalna dawka mieści się zazwyczaj w granicach 70–90 kg N/ha. Na słabszych stanowiskach – do 110–120 kg N/ha. Ważne jednak, aby nie przekraczać 120 kg azotu w czystym składniku. Wyniki badań mineralnego azotu w glebie pomogą lepiej dopasować dawkę i uniknąć błędów.
Jedna dawka – szybki start, silny rozwój
Jeśli planowana ilość azotu nie przekracza 90 kg N/ha, warto podać ją jednorazowo przedsiewnie – najlepiej 2–3 tygodnie przed siewem, w oczekiwaniu na deszcz. To zapewnia szybki dostęp składnika pokarmowego w kluczowej fazie początkowego rozwoju. Gdy planujemy wyższą dawkę, warto podzielić ją na dwie części – większa przed siewem, mniejsza w fazie 2–4 liści, zawsze z uwzględnieniem prognozy pogody.
Celem pierwszej dawki powinno być dostarczenie burakom łatwo dostępnych, szybko działających form azotu, które pobudzą wczesny rozwój i pozwolą jak najszybciej zakryć międzyrzędzia. To kluczowy moment, ponieważ zamknięcie łanu w początkowej fazie to nie tylko lepsze wykorzystanie światła, ale też ograniczenie strat wody i mniejsze zachwaszczenie.
Odpowiednia forma – lepsze wykorzystanie składnika
Burak cukrowy dobrze reaguje na azot w formie saletrzanej (NO3-), która jest szybko dostępna dla roślin i skutecznie wspomaga pobieranie potasu – pierwiastka kluczowego dla tej uprawy. Nawozy oparte głównie na formie amidowej (np. mocznik) wymagają czasu, odpowiednich warunków wilgotności i temperatury do przekształcenia, co może opóźnić ich działanie. Dlatego w nawożeniu przedsiewnym warto sięgać po formy bardziej przewidywalne i szybko działające.
Dwa składniki – jeden przejazd
Aby zwiększyć efektywność nawożenia, warto połączyć azot z mikroelementem krytycznym dla buraków – borem. Jego niedobór skutkuje deformacjami korzeni i spadkiem plonu. Dobrym rozwiązaniem są nawozy azotowe zawierające bor, np. Salmag z borem lub Saletrzak 27 standard z borem – wybór zależy od szerokości ścieżek i rodzaju rozsiewacza.
