Zbliżamy się wielkimi krokami do rozpoczęcia wczesnowiosennych prac polowych, to okres kiedy każdy rolnik musi przygotować plan nawożenia wysianych w poprzednim roku ozimin. Spośród nich największą powierzchnię zasiewów zajmują zboża o areale uprawy ponad 6 mln 152 tys. ha. Dominującym gatunkiem jest nadal pszenica ozima. Powierzchnia jej uprawy, w porównaniu do 2021 roku, wzrosła o ponad 140 tys. ha. Spośród wszystkich ozimych form zbóż jedynie powierzchnia uprawy żyta zmniejszyła się o około 33 tys. ha. Pojawiające się coraz częściej wczesnowiosenne i letnie susze powodują, że rolnicy zaczynają zwiększać uprawę jęczmienia ozimego, gatunku o najkrótszym okresie wegetacji, a przez to najmniejszej podatności na susze. Według najnowszych danych statystycznych przyrost powierzchni uprawy jęczmienia ozimego wyniósł ponad 9 tys. ha.
Spośród ozimin w ostatnich latach najbardziej dynamicznie zwiększyła się uprawa rzepaku. W 2022 roku areał uprawy tego gatunku wzrósł o około 9 % do poziomu ponad 1 mln ha. Ta tendencja jest, podobnie jak w przypadku jęczmienia ozimego, reakcją rolników na zmieniające się warunki pogodowe. Wczesnowiosenne prace na plantacjach roślin ozimych, to przede wszystkim nawożenie azotem ale także uzupełnienie zapotrzebowania na dodatkowe składniki, w tym szczególnie na siarkę.
Europejscy rolnicy stosują siarkę od lat, po tym jak badania przeprowadzone w połowie 2000 roku wykazały, że pszenica z niedoborem siarki w połączeniu z innymi składnikami do pieczenia może tworzyć akryloamid, substancję chemiczną, która należy do substancji rakotwórczych. Piękna struktura chleba to głównie zasługa glutenu. Gluten nadaje chlebowi elastyczność i pozwala na rozciąganie ciasta. Bez wystarczającej ilości siarki wypieki piekarnicze mają twardszą skórkę i mało elastyczną strukturę miękiszu - w wyniku czego przypominają bardziej cegłę niż bagietkę.
Charakterystyczną cechą plantacji roślin ozimych na początku ich wiosennej wegetacji, które wykazują niedobór siarki jest barwa liści. Żółtawy odcień może wskazywać na niską zawartość siarki w glebie. Należy pamiętać taka barwa w przypadku niedoboru siarki dotyczy górnych, młodych liści, w przeciwieństwie do niedoboru azotu, który również objawia się jasnym zabarwieniem liści ale dolnych, starszych.
Pomimo, że siarka jest bardzo rozpowszechnionym składnikiem w środowisku naturalnym to jej duża podatność na wymywanie oraz znaczne pobieranie z plonem roślin powoduje, że często mamy niedobór tego pierwiastka w glebie, a przez to także w roślinach. W przypadku rzepaku ozimego, który reprezentuje grupę roślin krzyżowych o największym zapotrzebowaniu na siarkę problem jej niedoboru może bardzo szybko się pojawić. Najwięcej siarki pobierają rośliny w okresie intensywnego wzrostu i tworzenia biomasy roślinnej. Stąd pod rzepak ozimy zaleca się przeciętnie 25 proc. całej dawki siarki, zaś pod zboża do 20 proc. dawki przedsiewnie lub pogłównie w okresie jesiennej wegetacji. Pozostałą część należy zastosować z chwilą ruszenia wiosennej wegetacji, jak również w późniejszym okresie.
Rola siarki w roślinie
Jak powszechnie wiadomo, siarka jest składnikiem ważnych aminokwasów (metionina, cysteina tryptofan), które decydują o wysokiej wartości biologicznej tworzonego białka wraz z gromadzonym plonem. Pierwiastek ten zwiększa aktywność enzymatyczną – zwłaszcza oksydoredukcyjną.
Niedobór siarki w roślinie powoduje zahamowanie przemian azotu i syntezy białka w konsekwencji czego mogą pojawić się mineralne nieprzetworzone formy azotu głównie w postaci azotanów. Siarka ingeruje również w powstawanie ważnych struktur biologicznych w roślinie. Jest na przykład niezbędna w tworzeniu chlorofilu i dlatego odgrywa istotną rolę w procesie fotosyntezy. Znaczny niedobór siarki w roślinach rzepaku może spowodować obniżenie jego plonu nasion od 20 do 40%. W przypadku zbóż niedobór siarki prowadzi do zmniejszenia liczby kłosów na m2 oraz liczby ziaren w kłosie. Ponadto obniżona zawartość siarki w roślinie zwiększa jej podatność na choroby grzybowe, a także wyleganie w efekcie zmniejszonej zawartości ligniny w tkankach roślin.
Zapotrzebowanie ozimin na siarkę
W środowisku glebowym siarka występuje najpowszechniejszej w postaci organicznej, która nie jest przez rośliny przyswajana. Forma ta, aby mogła być dostępna dla roślin, musi zostać utleniona przez mikroorganizmy glebowe, m.in. oksydacyjne bakterie siarkowe, takie jak Tiobacillus, które przekształcą ją w siarczany S-SO4-2 , ich formę jonową, która może być przyswajana przez rośliny. Spośród uprawianych w kraju roślin ozimych największe zapotrzebowanie na siarkę ma rzepak, który pobiera ponad 50 kg z 1 ha. natomiast zboża ozime należą do roślin o niewielkich potrzebach, pobierając od 15 do 25 kg S z 1 ha. Należy jednak pamiętać, że podobnie jak azotany, siarczany są bardzo podatne na wymywanie podczas silnych opadów. Straty siarki są bardzo znaczne, gdy opady od połowy jesieni do połowy zimy przekraczają 350 mm. Pomimo dużej podatności siarki przyswajalnej na wymywanie okazuje się, że jej zawartość w naszch glebach wzrosła w porównaniu do badań przeprowadzonych w 2015 roku.
Zasady nawożenia siarką
Nawożenie ozimin siarką jest nierozerwalnie związane ze stosowaniem azotu. Przy ustalaniu wielkości dawki nawożenia siarką musimy brać pod uwagę prawidłowy stosunek N:S. Dla zbóż, które mają mniejsze potrzeby nawożenia tym pierwiastkiem stosunek azotu do siarki powinien wynosić 10:1. W przypadku rzepaku ozimego, który ma duże potrzeby względem siarki ten stosunek może wynosić nawet 5:1. Oczywiście przy ustalaniu dawki siarki w nawozach bardzo ważne jest ustalenie dawki azotu i tak: pod rzepak przeciętnie 1/4 dawki azotu, zaś pod zboża o połowę mniej, czyli 1/8 dawki azotu (najwięcej pod pszenicę). Dawkę siarki można też ustalać na podstawie przewidywanych plonów. Dla zbóż będzie to od 3,5 do 4,0 kg siarki na 1 tonę plonu ziarna natomiast dla rzepaku od 12 do 14 kg na 1 tonę plonu nasion.
Tabela 1. Dawki i terminy nawożenia siarką w roślinach ozimych
| Roślina | Dawka w kg na 1 tonę planowanego plonu głównego | Termin | |
|---|---|---|---|
| przedsiewnie lub pogłównie podczas jesiennej wegetacji | wiosną podczas ruszenia wegetacji | ||
| pszenica ozima | 4 | 20% dawki ogółem | 80% dawki ogółem |
| pszenżyto ozime | 3,5 | ||
| żyto | 3,5 | ||
| jęczmień ozimy | 3,5 | ||
| rzepak ozimy | 12-14 | 25% dawki ogółem | 75% dawki ogółem |
Siarka w nawozach
Na rynku jest szeroki asortyment nawozów z dodatkiem siarki. Mogą to być formy doglebowe, a mianowicie różne siarczany o zawartości od 12 do 24% S. Ponad 15% siarki (SO3)zawiera w swoim składzie m.in. Polifoska 21, Saletromag 25, Saletrosan 30. Do nawozów bogatych w siarkę należy Siarczan Amonu AS 21 (60% SO3), Saletrosan 26 (32,5% SO3) Pulsar (60,5% SO3). Oczywiście siarkę można dawkować także dolistnie stosując siarczan magnezu. Musimy jednak pamiętać, że dolistne dokarmianie siarką nie może w pełni zaspokoić potrzeb pokarmowych roślin w ten składnik.
Niezmiernie ważnym zagadnieniem, na które musi zwrócić uwagę każdy rolnik podczas wyboru rodzaju nawozu, w celu zastosowania właściwej dawki siarki jest umiejętność wyliczenia jej zawartości w tzw. czystym składniku. Producenci często na etykietach swoich nawozów podają zawartość składnika w postaci tlenkowej. Dla wyliczenia zawartości składnika w formie pierwiastkowej należy zastosować odpowiednie przeliczniki, i tak dla przeliczenia z formy trójtlenku siarki na formę pierwiastkową należy zastosować mnożnik 0,4 natomiast odwrotnie mnożnik wynosi 2,5.
Źródło:
https://kcenter.lallemandplantcare.com/en/canada/increase-your-yields/sulfur-in-agriculture/
