Powierzchnia uprawy pszenicy ozimej w Polsce zajmuje ponad 2 mln hektarów. Gatunek ten stanowi największy udział w strukturze zasiewów. W wielu gospodarstwach jest dominującą uprawą w płodozmianach wysyconych zbożami. Z jednej strony nikogo to nie dziwi, a z drugiej strony wszyscy znamy zagrożenia monokultury czy wąskiego płodozmianu, np. spadek żyzności gleb. W takich gospodarstwach jeszcze ważniejsza staje się agrotechnika i duży nacisk kładzie się na rolę nawożenia. Rośliny dobrze odżywione składniami pokarmowymi lepiej radzą sobie z zagrożeniami ze strony patogenów chorobotwórczych i szkodników, których nasilenie jest większe w monokulturach zbożowych. Dlatego przypominamy jak przedsiewnie nawozić pszenicę.

Podstawa to analiza gleby

Rola nawożenia to głównie poprawa chemicznej żyzności gleby, tak by zapewnić roślinom odpowiednią ilość składników pokarmowych potrzebnych do wydania wysokiego plonu. Dlatego zanim zaczniemy planować nawożenie, powinniśmy sprawdzić jaka jest faktyczna zasobność gleby w podstawowe pierwiastki, tj. fosfor i potas, a także odczyn gleby, który warunkuje dostępność wielu z nich. Dla pszenicy ozimej optymalne pH mieści się w zakresie od 5,0 do 7,0. W środowisku kwaśnym rośliny wykształcają mniejszy system korzeniowy, tym samym mają mniejszą zdolność do pobierania wody i składników pokarmowych zlokalizowanych w głębszych warstwach gleby. Uregulowany odczyn to podstawa utrzymania wysokiej efektywności składników pokarmowych stosowanych w nawozach mineralnych, a także mobilizacja zasobów glebowych – przy optymalnych odczynie polepsza się bowiem uwalnianie azotu z zasobów glebowych. Do poprawy właściwości fizykochemicznych gleby warto wybrać CalHumus EXTRA – granulowany nawóz wapniowy pochodzenia naturalnego (kreda – typ 07a), może być stosowany również w rolnictwie ekologicznym.

Precyzyjnie oszacuj potrzeby

Pszenica ozima ma duże wymagania pokarmowe, do prawidłowego oszacowania ilości niezbędnych składników potrzebna jest znajomość jednostkowych potrzeb pokarmowych, które pomnożone przez wartość oczekiwanego, ale realnego do uzyskania plonu, dają informację o potrzebach pokarmowych.

Szacuje się, że z plonem 8 t/ha (wraz ze słomą) pszenica pobiera średnio: 80 kg fosforu (P₂O₅), 150 kg potasu (K₂O), 20 kg siarki (S), 30 kg magnezu (MgO), 90 kg wapnia (CaO). Kolejnym krokiem jest precyzyjne określenie potrzeb nawozowych, które warunkuje zasobność gleby w składniki pokarmowe (tabela 1) i dopływ pierwiastków z innych źródeł, np. resztek pożniwnych. W stanowiskach o średniej zasobności w fosfor, potas, magnez i po przyoraniu plonu ubocznego roślin przedplonowych zalecane dawki składników wynoszą (Jadyszyn i in. 2010):

Oszczędności na nawozach można szukać tylko w przypadku bardzo wysokiej i wysokiej zasobności gleby w P i K. Na takich polach można bowiem obniżyć wyżej zalecane dawki składników – w przypadku bardzo wysokiej zasobności nawet o 40 kg fosforu lub potasu, a przy wysokiej zasobności o ok. 20 kg P₂O₅ lub K₂O. Nawożenie fosforem można zupełnie ograniczyć, gdy jego zawartość w glebie przekracza 400 mg P₂O₅/kg gleby.

Pszenica musi być uprawiana na polach o przynajmniej średniej zasobności w podstawowe makroskładniki. Przy zawartości P i K w górnych granicach tej klasy, dawka fosforu powinna wynosić 60-70%, a potasu ok. 50% potrzeb pokarmowych. Na polach o niskiej zawartości fosforu lub potasu uzyskanie wysokich plonów jest ograniczone. W takim przypadku należy zadbać o odbudowę zasobów glebowych i podniesienie zawartości pierwiastków do wartości z średniej klasy. Dlatego na tych stanowiskach konieczne jest stosowanie dawek większych niż potrzeby pokarmowe, średnio o 20-30%. Pozwala to zostawić w glebie pewien naddatek składników do budowania zasobności.

Tabela 1. Klasy zasobności przyswajalnego fosforu i potasu

Ważny wybór nawozu i termin stosowania

Najlepszym rozwiązaniem w przedsiewnym nawożeniu pszenicy jest stosowanie kompleksowych nawozów wieloskładnikowych, bogatych w fosfor i potas. W zależności od stanowiska należy zwrócić uwagę na stosunek P:K w nawozach. Na polach gdzie przyorywane są resztki pożniwne, np. słoma, wraca do gleby więcej potasu i wtedy stosunek P:K może być węższy. Natomiast w przypadku zabierania słomy z pola lepiej jest wybrać nawozy bogate w potas - gdzie stosunek P:K jest szerszy (tabela 2).

Tabela 2. Nawozy wieloskładnikowe zalecane do stosowania przedsiewnego w uprawie pszenicy

Oba składniki – fosfor i potas – zaleca się stosować przedsiewnie w terminie umożliwiającym dobre wymieszanie nawozów z glebą. Fosfor jest bowiem składnikiem o małej ruchliwości, nie przemieszcza się w glebie, więc najskuteczniejszy sposób umieszczenia go w głębszych warstwach to wymieszanie nawozów w trakcie zabiegów uprawowych. Obecność fosforu w głębszych warstwach gleby sprzyja dobremu rozwojowi systemu korzeniowego. Rośliny będą bowiem „podążały” za składnikiem, dzięki czemu korzenie zaczną pobierać wodę i składniki z większych głębokości, co ma duże znaczenie w przypadku występujących ostatnio regularnych okresów suszy. Potas jest składnikiem bardzo ruchliwym, przemieszcza się swobodnie i często może być wypłukiwany w głębsze warstwy gleby. Łatwość przemieszczania się potasu zależy od kategorii agronomicznej gleby. Proces ten szybciej zachodzi na glebach lekkich, przepuszczalnych. Dlatego w przypadku gleb, gdzie części ilaste stanowią mniej niż 4% nawożenie potasem należy podzielić – 50% dawki stosować jesienią, a drugą część wiosną. W przypadku gleb średnich i ciężkich całą dawkę potasu można stosować przedsiewnie.