Chwasty występujące w łanie są bezpośrednim konkurentem pszenicy o światło, przestrzeń życiową, składniki pokarmowe. Negatywne oddziaływanie chwastów na pszenicę przejawia się w sposób bezpośredni i pośredni. Straty bezpośrednie dotyczą zmniejszenia ilości wytworzonego plonu lub obniżenia ceny sprzedaży w następstwie gorszych parametrów jakościowych ziarna i/lub jego zanieczyszczenia. Chwasty występujące w łanie mogą redukować obsadę kłosów pszenicy, zmniejszać liczbę i masę ziaren w kłosie oraz masę 1000 nasion. Negatywnie również mogą wpływać na jakość i parametry technologiczne ziarna. Pośrednie straty związane są ze zwiększonym, w wyniku obecności chwastów w łanie, ryzykiem rozwoju chorób i szkodników pszenicy. Dodatkowo chwasty przy dużym zagęszczeniu przyczyniają się do opóźnienia terminu zbioru, a tym samym zwiększają zagrożenie porastania ziarna i porażenia chorobami. Szkodliwe oddziaływanie chwastów na roślinę uprawną wzrasta w złych warunkach pogodowych i pod wpływem niekorzystnych czynników siedliskowych. 

Od czego zależy szkodliwość chwastów?

Chwasty wywołują znaczne szkody w zasiewach pszenicy. Straty w plonie ziarna wywołane ich obecnością w łanie mogą sięgać 60%. Konkurencyjność pszenicy względem roślinności niepożądanej uzależniona jest od odmiany, kondycji rośliny uprawnej oraz struktury łanu. Rośliny większości odmian pszenicy są niskie, słabo krzewiące się i bezostne. Te cechy zmniejszają możliwości konkurencyjne tego gatunku. W rywalizacji pszenicy i chwastów o składniki pokarmowe, wodę, światło czy miejsce w łanie znaczącą rolę odgrywa zagęszczenie rośliny uprawnej oraz zwartość łanu. Im większa gęstość i bardziej zwarty łan, tym mniejsza liczba i biomasa chwastów. Z masą chwastów skorelowany jest plon ziarna pszenicy ozimej. Wzrost o 1 g * m^-2 powietrznie suchej masy chwastów może powodować przeciętny spadek plonu ziarna o około 0,09 t * ha^-1. Biomasa chwastów determinuje również plenność chwastów. Liczba wytworzonych przez chwasty nasion maleje wraz ze zmniejszaniem ich biomasy. Dzięki temu mniejsza liczba nasion chwastów osypuje się na glebę i powiększa glebowy bank nasion.

Pszenica jara wysiewana wczesną wiosną spotyka się z silniejszą konkurencją chwastów w porównaniu do roślin wysianych w późnym wysiewie. Spowodowane jest to niższą temperaturą występującą na przełomie marca i kwietnia, która nie sprzyja szybkim wschodom pszenicy. W takich warunkach chwasty mogą wschodzić szybciej od pszenicy i wpływać szkodliwie na młode i delikatne rośliny pszenicy. 

Roślinność niepożądana nie w każdej fazie rozwojowej rośliny uprawnej jest tak samo szkodliwa. Krytyczny okres konkurencji między rośliną uprawną a chwastami jest to czas, w ciągu którego chwasty przebywając w łanie powodują istotną obniżkę końcowego plonu. W pszenicy przypada on na wczesne fazy rozwojowe (krzewienie – strzelanie w źdźbło). Później na skutek rosnącego zwarcia łanu niektóre z nich ulegają zagłuszeniu przez roślinę uprawną.

Jakie chwasty są najbardziej szkodliwe dla pszenicy?

Najbardziej szkodliwe dla pszenicy są chwasty charakterystyczne dla roślin zbożowych, które przystosowały się do życia w zwartym łanie rośliny uprawnej. Rośliny te w sprzyjających dla nich warunkach mogą całkowicie zdominować pszenicę. W pszenicy ozimej dużą ekspansywnością wykazuje się miotła zbożowa oraz wyczyniec polny, występujący głównie w północno-wschodniej i zachodniej Polsce. Czasami dominacja tych gatunków jest tak duża, że całkowicie wypierają one roślinę uprawną. Z informacji przekazywanych przez rolników w wielu regionach Polski miotłę zbożową i wyczyńca polnego coraz trudniej zwalczyć za pomocą środków chemicznych, co może wskazywać na powstawanie odporności na stosowane herbicydy. Powodów tego zjawiska jest wiele, a jednym z nich jest stosowanie na polu przez kilka lat herbicydów o tym samym mechanizmie działania. Przeciwdziałanie powstawaniu odporności na herbicydy polega na przemiennym aplikowaniu preparatów zawierających różne substancje aktywne. Ze względu na ograniczone spektrum substancji biologicznie czynnych służących do niszczenia chwastów jednoliściennych w pszenicy jest to trudne i ekspansja miotły zbożowej oraz wyczyńca polnego dynamicznie się nasila.

Od kilku lat w pszenicy ozimej występuje kompensacja fiołka polnego, który słabo reaguje na większość stosowanych herbicydów. Groźna w pszenicy ozimej jest także przytulia czepna.

Przytulia czepna, podobnie jak wyki, rdest powojowy i powój, zwiększa podatność roślin na wyleganie, powoduje zawilgocenie łanu i ziarna, utrudniając zbiór kombajnowy.

W pszenicy ozimej powszechnie występują i wyrządzają duże szkody również m.in.:

• mak polny,
• chaber bławatek,
• stokłosa żytnia,
• wyki,
• stulicha psia,
• przytulia czepna,
• mlecz polny,
• ostrożeń polny,
• komosa biała,
• perz właściwy,
• maruna bezwonna,
• bodziszek drobny,
• tasznik pospolity,
• tobołki polne.

W pszenicy jarej gatunkiem ekspansywnym jest owies głuchy. Ziarniaki tej rośliny leżąc w glebie zachowują zdolność kiełkowania 6 – 8 lat, a kiełkują z głębokości nawet 20 cm. Dlatego w warunkach uproszczonej uprawy bezorkowej jego występowanie się nasila. Coraz częściej w jarych formach pszenicy występuje również miotła zbożowa, chaber bławatek czy mak polny.

Groźne dla pszenicy jarej są również:

• gorczyca polna,
• rzodkiew świrzepa,
• fiołek polny,
• maruna bezwonna,
• ostrożeń polny,
• perz właściwy,
• bodziszek drobny,
• tasznik pospolity,
• tobołki polne
• oraz wszystkie chwasty, dla których źdźbło pszenicy stanowi podporę do owijania i oplatania się.